«آبشار خون» در قطب جنوب

 در گوشه و کنار دنیا چیزهای عجیب و غریب بسیاری وجود دارد و عجایب باورنکردنی‌ای در طبیعت اتفاق می‌افتد که ممکن است دانشمندان را سال‌ها برای یافتن علت به خود مشغول کند. یکی از حیرت‌انگیزتزین عجایب جهان آبشار خون در قطب جنوب است که در این قسمت از بیتوته به آن پرداخته‌ایم.

سیاره ما، سرشار از پدیده های شگفت انگیزی است که صرفاً نگاه کردن به آنها ذهن آدمی را تا مدت ها به خود مشغول می کند. در هر گوشه و کنار این کره خاکی با پدیده هایی مواجه هستیم که برخی از آنها توجیه پذیر و برخی دیگر فراتر از قوه ادراک آدمی به نظر می رسند.

 

رودخانه‌ای یخی در غرب دریاچه پونی در اَنتاکتیکا (قارۀ قطب جنوب) وجود دارد که آب قرمز این رودخانه آبشارهایی را به وجود آورده است که به همین دلیل این آبشارها به «آبشار خون» معروف شده‌اند و این آبشارها از 106 سال پیش تاکنون معمای لاینحل برای دانشمندان بود.

 

آبشارهای خون در سال ۱۹۱۱ در قطب جنوب، زمانیکه گروهی از دانشمندان برای انجام تحقیقاتی به این نقطه از زمین رفته بودند کشف شد. این آبشارها که آبی سرخ رنگ داشت و ارتفاعش به یک ساختمان ۵ طبقه می رسید، در نگاه اول، به نظر می رسد از بالای کوه، خون پایین می ریزد و به صورت آبشار درمی آید.

 

در ابتدا آن ها فکر کردند که دلیل رنگ عجیب این آب باید وجود جلبک های خاصی در آن باشد اما این فرضیه هیچ وقت به حقیقت نپیوست و به عنوان یک نظر و تئوری معتبر، معرفی و تایید نشد. 

 

دانشمندان پس از یک قرن سرانجام توانستند معمای «آبشارهای خون» در قطب جنوب را حل کنند. آن‌ها بعد از انجام آزمایش هایی به این نتیجه رسیدند که اکسیداسیون آهن باعث شده تا آب حالت زنگ زدگی پیدا کند.

 

دریاچه پونی حدود 5 میلیون سال قدمت دارد و هنگامی که آب آهن‌دار به اکسیژن برخورد می کند دچار زنگ ‌زدگی می شود و در نتیجه به رنگ سرخ در میآید بنابر این رنگ آب دریاچه و رودخانه را به رنگ قرمز در می‌آورد.

 

تحقیقات تیلور نشان می‌دهد، هم جلبک‌های دریاچه پونی و هم آهن موجود در کوهِ یخیِ نزدیک رودخانه، در قرمز شدن آب دریاچه و رودخانه تأثیر دارند.

 

آبشارهای خون از دریاچه‌ای محبوس در لایه‌های یخ سرچشمه میگیرند

آبشارهای خون از یک دریاچه ی بزرگ روان شده اند که حدود ۱ میلیون سال است که در زیر لایه ای از یخ محبوس شده است و وقتی که دیدند که این دریاچه علیرغم مدت زمان زیادی که محبوس بوده است، یخ نزده است کاملا شوکه شدند.

 

تلاطم و فعالیت دائمی دریاچه، بستر سنگی آنرا خراشیده و آب آن شدیداً آغشته به مواد فعال معدنی می شود.

 

در واقع ۱ میلیون سال پیش که یخچال طبیعی تیلور در این منطقه ی یخی به وجود آمد، یک دریاچه ی نمکی کوچکی را در زیر چندین لایه از یخ گیر انداخت. با جدا افتادن از سایر آبها، نمک این دریاچه ۳ برابر بیش از آب سایر دریاهاست که از یخ زدن آن ممانعت می کند. این توده ی نمکی زیر یخ، 

 

آهن را از لایه های زیر صخره ها به بیرون درز داد و به آن این رنگ عجیبی که امروز می بینیم را داد.  در ابتدا مشخص شد این یخچال طبیعی تیلور تعداد زیادی شکاف در خود دارد که در همین نقطه هم مقدار زیادی آب نمک به یخ تزریق می شود. بعداز آن، این تیم تحقیقاتی مسیر ۳۰۰ متری آب نمک را دنبال کردند تا این که آن ها را به بالای این آبشارهای خون در قطب جنوب رساند.

 

شاید بار اول که این جمله را می شنوید چندان برایتان ملموس و واقعی نباشد اما وقتی که آب یخ می زند، از خود گرمایی منتشر می کند و این گرما، یخ های سرد اطراف را گرم می کند. آب نمک دمای یخ زدگی پایین تری دارد و وقتی که با گرما همراه می شود، به روان شدن مایع کمک می کد و در نتیجه روان شدن آن ممکن می شود.

 

حال “جیل میکوکی” میکروبیولوژیست دانشگاه تنسی ناکسویل راه حلی برای این مسأله یافته است. آیس مول(IceMole) نام باکس فلزی مستطیلی با رویه ی مسی و یک پیچ یخ (ice screw) در یک طرف اش دارد که برخلاف مته های الکتریکی-گرمایی معمول، میتواند بصورت غیر مستقیم به داخل یخ نفوذ کند. گرمای افتراقی در رأس آن باعث تغییر جهت حرکت می شود و بنابراین می توان آن را در هر جهتی هدایت کرد.

 

به کمک این دستگاه “میکوکی” و تیمش توانسته اند اولین نمونه های دریاچه خون را استخراج کنند تا شانس مطالعه میکروبهای شگفت انگیز موجود در آن را در تاریکی مطلق، نبود اکسیژن و میزان نمکی که هر موجود زنده ای را می کشد بیایند.

 

میکوکی گفت: “این نمونه ها دریچه ای به جهان زیر یخچال ها می گشاید، در اینجا هیچ حیوان یا درختی وجود ندارد؛ اینجا، قاره ای میکروبی است.”

 

میکروب‌هایی که در این مکان زندگی می‌کنند، قادرند برای هزاران سال از سولفات تغذیه کرده و از آن انرژی بگیرند. این باکتری‌ها، با به دام افتادن در مکانی فاقد نور و اکسیژن در زیر یخچال‌ها، شروع به بازیافت انرژی از سولفات‌ها کرده و آن را به سولفیت تبدیل می‌کنند. نتیجه‌ی آن با ذرات آهن موجود در این منابع آبی، سولفات بیشتری را برای تغذیه باکتری‌ها تولید می‌کند.